Hội Lim, lễ hội đặc sắc của người Quan họ

Hội Lim luôn có sức hấp dẫn du khách gần xa.

Cách đây không lâu, chúng tôi được dự canh hát Quan họ truyền thống tại lăng Thọ Phúc Thần (xã Nội Duệ). Canh hát do CLB Quan họ Người cao tuổi huyện Tiên Du phối hợp với CLB Quan họ làng Đình Cả tổ chức nhân Kỷ niệm 10 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, đồng thời tưởng nhớ công lao của Quận công Đỗ Nguyên Thụy - người hết lòng vì nước, vì dân và đặt ra tục lệ thờ cúng và ca hát cửa đình của Tổng Nội Duệ xưa.
Canh hát được các nghệ nhân mô phỏng theo hát canh truyền thống. Giữa không gian khoáng đạt, các liền anh, liền chị đến từ nhiều làng Quan họ gốc, nhiều CLB Quan họ trong và ngoài tỉnh say đắm trong những làn điệu Quan họ thiết tha, sâu lắng nghĩa tình. Canh hát kéo dài từ sáng tới chiều mà vẫn chưa thỏa niềm đam mê, vẫn làm anh hai, chị ba luyến lưu, bịn rịn, hẹn nhau đến hội Lim lại về. Mùa Xuân này, những liền anh, liền chị ấy lại xúng xính áo khăn trảy hội vùng Lim, cùng nhau cất lên những làn điệu dân ca đủ “vang, rền, nền, nảy” làm thỏa lòng yêu, say Quan họ của bao người.
Nhiều người nói rằng, lễ hội vùng Lim là lễ hội tiêu biểu nhất của người Quan họ, bởi ở hội Lim không chỉ có phần lễ trang nghiêm, phần hội với nhiều trò chơi dân gian đặc sắc như: Đu tiên, đấu vật, tổ tôm điếm, cờ người, bịt mắt bắt dê, đập niêu đất… mà còn có không gian sinh hoạt văn hóa Quan họ đặc sắc, đủ đầy nhất. Riêng ở phương diện diễn xướng, ít có lễ hội nào lại phong phú như ở hội Lim, từ hát trên sân khấu, hát dưới thuyền, hát cửa đình, cửa chùa đến hát canh trong nhà chứa Quan họ hay tại gia đình nghệ nhân cùng sự tham gia của đông đảo nghệ nhân, liền anh, liền chị tiêu biểu. Không gian văn hóa Quan họ trải khắp các làng, xã thuộc Tổng Nội Duệ xưa. Cũng chính vì thế nên hội Lim luôn có sức hấp dẫn, lôi cuốn đối với mỗi người dân và du khách thập phương.
Trong cuốn Di tích và lễ hội tiêu biểu tỉnh Bắc Ninh của tác giả Trần Đình Luyện - Nguyễn Công Hảo viết rằng: “Thoạt kỳ thủy, lễ hội vùng Lim là lễ hội tế thần, hát xướng của các làng, các xã vào dịp Rằm tháng Tám, rồi sau đó, nhờ công lao của quận công Đỗ Nguyên Thụy mà trở thành hội hàng Tổng - lễ hội tế thần, cầu phúc kết hợp với hát xướng (Trống quân, Chèo, Tuồng, Ca trù, Quan họ… được tổ chức quy mô vào Rằm Trung thu). Người có công lớn trong việc cách tân lễ hội là tướng công Nguyễn Đình Diễn và Bồ đề ni-tục gọi là mụ Ả, đã chuyển từ lễ hội cầu phúc hàng Tổng vào Rằm tháng Tám sang hội chùa, hội chạ vào đầu Xuân - 13 tháng Giêng. Hội xuân Quan họ vùng Lim bắt đầu từ đó. Lễ hội được duy trì hằng năm, trở thành nhu cầu được tới tham dự, thưởng thức của nhân dân trong nước và quý khách nước ngoài bởi sự hấp dẫn đặc biệt của hội Lim”.
Đến hẹn lại lên, mùa xuân này, hội Lim lại mở cho người dân và du khách thập phương dập dìu trảy hội, du xuân. Theo Ban tổ chức, lễ hội vùng Lim Xuân Kỷ Hợi 2019 diễn ra trong 2 ngày 16 và 17-2 (tức 12, 13 tháng Giêng) tại ba xã thuộc tổng Nội Duệ xưa, nay là thị trấn Lim, xã Nội Duệ và xã Liên Bão, trong đó trung tâm lễ hội là núi Hồng Vân (núi Lim). Trong suốt những ngày diễn ra có nhiều hoạt động đặc sắc trong cả phần lễ và phần hội. Phần lễ với nhiều nghi thức truyền thống, giàu bản sắc văn hóa quê hương, như lễ dâng hương tại chùa Hồng Ân, lăng Tướng công Nguyễn Đình Diễn trên đồi Lim; rước sắc từ đình làng Đình Cả sang đình làng Lộ Bao và tế lễ dâng hương theo nghi thức truyền thống tại các đình, đền chùa ở các làng thuộc xã Nội Duệ, Liên Bão, thị trấn Lim… Phần hội diễn ra sôi nổi với rất nhiều hoạt động, trò chơi nhằm mang lại không khí tươi vui, phấn chấn cho mọi người.
Được biết, Ban tổ chức cũng đã xây dựng và triển khai các phương án bảo đảm ANTT, ATGT, bảo đảm an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường… cho du khách trảy hội vui tươi, an toàn, lành mạnh. Tất cả đã sẵn sàng để đón khách thập phương về quê hương Tiên Du dự hội và chung vui với thành tựu to lớn trên tất cả các lĩnh vực mà Tiên Du đạt được sau 20 năm tái lập huyện.